10 200 zgonów rocznie jest spowodowe bezpośrednio zaburzeniami odżywiania. Jest to jedna śmierć co 52 minuty.
43% pacjentów z zaburzeniami odżywiania ma myśli samobójcze.
30% chorych samookalecza się bez intencji odebrania sobie życia.
Mocne, prawda?
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2021 roku w Polsce z problemem nadmiernej masy ciała zmaga się 54% społeczeństwa. Co piąty Polak jest otyły. Rokowania dotyczące przyszłości nie napawają optymizmem.
Dlatego z tego wpisu dowiesz się:
- Czym są zaburzenia odżywiania?
- Jak objawiają się zaburzenia odżywiania?
- Co prowadzi do zaburzeń odżywiania?
- Czy da się wyleczyć zaburzenia odżywiania?
- Gdzie zgłosić się po pomoc, jeśl podejrzewa się zaburzenia odżywiania?
- Co może pomóc w wyjściu z zaburzeń odżywiania?
Życzę Ci przyjemnego czytania!
Czym są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiania są to destrukcyjne nawyki dotyczące sposobu odżywiania i/lub kontrolowania masy ciała.
Co ważne, zaburzenia odżywiania są to jednostki chorobowe, opisywane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Najczęściej wymienia się ARFID, anoreksję, bulimię oraz kompulsywne objadanie. Jednak zaburzona relacja z jedzeniem objawia się również między innymi w ortoreksji, bigoreksji, czy pregoreksji.
ED, czyli eating disorders realnie wpływają na sposób myślenia, przekonania, uczucia, emocje, jak i sposób odżywiania. Diametralnie obniżają jakość życia. Mogą prowadzić do śmierci. Szczególnie wysoki współczynnik śmiertelności mają osoby chorujące na anoreksję. Co ciekawe, w zaburzeniach odżywiania nie chodzi tak naprawdę o jedzenie.
Ten wątek rozwinę w dalszej części wpisu.
Jak objawiają się zaburzenia odżywiania? Osoby chorujące na ED cechuje:
- Nadmierna kontrola, lub jej całkowity brak. Może ona dotyczyć zarówno jedzenia, jak i masy ciała.
- Zniekształcony obraz ciała. Osoba szczupła widzi siebie jako grubą.
- Brak akceptacji siebie i swojego wyglądu.
Nierzadko padają określenia w stylu: “nie mogę na siebie patrzeć/jestem obrzydliwa/nienawidzę siebie.” - Niskie poczucie własnej wartości oraz niska samoocena.
- Perfekcjonizm, podejście 100%, albo nic.
- Nadmierne ambicje i nasilona potrzeba osiągnięć.
- Skłonność do podporządkowania się innym, brak asertywności.
- Poczucie bycia niewystarczającą/niewystarczającym.
- Trudności w kontaktach z rówieśnikami, wycofanie społeczne.
- Nadmierne poczucie odpowiedzialności za innych.
W zaburzeniach odżywiania nie chodzi o jedzenie.
W dzisiejszych czasach jedzenie nie ma już tylko funkcji fizjologicznej, czyli dostarczenia nam niezbędnej do przeżycia energii. Dziś jedzenie to:
- pocieszacz,
- towarzysz,
- regulator napięcia,
- sposób na okazanie uczuć,
- nagroda / kara,
- sposób na zdobycie kontroli np.: poprzez niejedzenie (patrz, anoreksja),
- wyrażanie ideologii,
- zahamowanie rozwoju, uniknięcie odpowiedzialności.
Dlatego też proces zdrowienia nie zależy tylko od pracy nad jedzeniem. Bardzo ważne jest podejście interdyscyplinarne, zarówno psychologa/psychoterapeuty, jak i psychodietetyka. Nierzadko również psychiatry.
Co prowadzi do zaburzeń odżywiania?
Teoria modelu biopsychospołecznego zakłada, że w procesie kształtowania zaburzeń odżywiania nakładają się na siebie czynniki biologiczne, społeczne/kulturowe, a także psychologiczne.
Z czynników biologicznych wyróżnia się między innymi:
- Uwarunkowania genetyczne,
- Wczesny wiek dojrzewania/rozpoczęcia miesiączkowania,
- BMI, otyłość, wysoki wzrost.
- Podatność na stany lękowe.
- Temperament. Impulsywność.
- Głód.
Z czynników społecznych wyróżnia się:
- Presję społeczną na temat osiągnięć, produktywności, statusu społecznego, czy wyglądu.
- Pokazywanie i chwalenie sylwetek idealnie szczupłych (w social mediach, reklamach, filmach).
- Lipofobię (fobia tłuszczu).
- Nadmiernie kontrolujących/dominujących rodziców, lub w drugą stronę, całkowicie niedostępnych emocjonalnie.
- Przemoc-fizyczną, emocjonalną, ekonomiczną, seksualną.
- Uzależnienia/nałogi rodziców.
- Porównywanie do innych, krytykowanie.
- To, czy w domu jadało się wspólnie posiłki.
Co ciekawe ok. 40% dziewczynek w wieku 9-10 lat stosujących diety jest motywowanych do tego przez matki.
Z czynników psychologicznych wyróżnia się:
- Niską samoocenę.
- Nadmierną troskę o masę i kształt ciała.
- Zaburzony obraz ciała (przeszacowanie rozmiarów ciała).
- Nieprawidłowy stosunek do jedzenia (np.: używanie jedzenia do nagradzania/ karania)
- Wysoka ambicja, potrzeba osiągnięć.
- Wrażliwość na krytykę
- Problemy tożsamościowe
- Współwystępowanie zaburzeń psychicznych, np: depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, lęku saparacyjnego, spektrum autyzmu, ADHD, czy chronicznego zaburzenia lękowego.
Czy da się całkowicie wyzdrowieć z zaburzeń odżywiania?
Tak. Ale im dłużej trwają, tym ciężej je wyleczyć. Co wcale nie oznacza, że jest to niemożliwe! 🙂
Na pewno warto zamiast walczyć ze sobą, zacząć walczyć o siebie.
Gdzie zgłosić się po pomoc, jeśli podejrzewa się zaburzenia odżywiania?
Największą skuteczność w leczeniu zaburzeń odżywiania ma praca interdyscyplinarna- psychologa/psychotepauty, psychodietetyka, oraz nierzadko psychiatry. Na sam początek polecam znaleźć doświadczonego w zaburzeniach odżywiania psychoterapeutę. Według badań najbardziej skutecznym nurtem w leczeniu zaburzeń odżywiania jest psychoterapia poznaczo-behawioralna, inaczej CBT. Wraz z gotowością i zaufaniem do terapeuty, poszerzać zespół o psychodietetyka,
oraz jeśli występuje taka potrzeba-psychiatrę.
Co może pomóc w procesie zdrowienia z zaburzeń odżywiania?
Z mojej praktyki zawodowej mogę powiedzieć, że najbardziej pomocne jest odnalezienie innej pasji, która pomoże skupić się na czymś innym, niż jedzenie, czy wygląd. Dodatkowo niezwykle wartościowe są relacje oparte na zaufaniu. Takie, w której osoba z zaburzeniami odżywiania może być nieoceniona, w pełni zaakceptowana i zrozumiana, a nie traktowana jak UFO.
Jeśli Ty zmagasz się z zaburzeniami odżywiania i chcesz dać sobie szansę, by wyzdrowieć-umów się na pierwszą
konsultację psychodietetyczną. Wspólnie poszukamy sposobu na odzyskanie wolności w jedzeniu! 🙂